Sanat Eserleriyle Tanrılar Tanrısı Zeus'un Gönül İşleri

Gönderen İlkin Tuğçe Ekim 09, 2018

Sanat Eserleriyle Tanrılar Tanrısı Zeus'un Gönül İşleri

"Zeus and Hera (Jupiter and Juno)" Annibale Carracci, 1597.

Tanrıların tanrısı fakat sadakat namına zerre taşımayan Zeus. Hera'yı çile, keder, dert, gam sahibi yapmış, yanı sıra onu bir intikam makinesine dönüştüren Zeus'un gönül ilişkileri sanat eserlerinde bir hayli çalışılmış bir mitolojik konu.

Aegina: Irmak tanrısı olan Asopos'un kızıdır. Zeus aşık olduğu Aegina'yı kartala dönüşerek Oinone adasına kaçırır. Bu aşkın meyvesi olarak Aiokos doğar. Bu sırada ırmak tanrısı baba peşlerine düşmüştür. Bazı yazarlara göre baba, ikisine baskın yapar ve Zeus bir katliamdan kurtulmak adına sevdiğini bir adaya kendisini de kayaya dönüştürür.

"Aegina Awaiting the Arrival of Zeus", Ferdinand Bol, 17. yüzyıl

"Aegina and Zeus", Louis Jean François Lagrenée.

Antiope: Kimilerine göre yukarıda bahsettiğimiz Aegina'nın kız kardeşi kimilerine göre ise Thebai kralının kızı. Zeus, Antiope için Satyr (yarı insan yarı yaratık-keçi-) kılığına girer ve ona bu şekilde sahip olur. Bu birlikteliklerinden Amphion ve Zethos adında ikizleri doğar.

"Jupiter and Antiope", Correggio, 1528

Callisto: Arkadia kralının kızıdır ve avcı tanrıça Artemis'in takipçisidir. Zeus, Callisto'ya sahip olabilmek için tanrıça Artemis'in kılığına girer. Callisto hamile kalır. Karnı iyice büyüyünce ayıya dönüştürülür. Bu konu hakkında 3 görüş vardır. Callisto; ya koruma amaçlı Zeus tarafından, ya kızmış tanrıça Artemis tarafından ya da kıskanç eş Hera tarafından dönüştürülmüştür. Zeus, Callisto'dan doğan oğlunu büyütsün diye Hermes'in annesi Maia'ya verir. Yıllar geçer, Zeus'un oğlu Arkas büyür, delikanlı bir avcı olur. Bir gün ormanda tesadüfen (Tabii Hera'nın bu işte parmağı yoksa) annesi olduğundan bihaber, ayıya dönüşmüş Callisto ile karşılaşır... Olympos'un serin zirvesinde olanları izleyen Zeus bu duruma üzülür. Arkas annesini öldürmek için hamle yapmadan önce Zeus ikisini de gökyüzüne yıldız yapar. Callisto "büyük ayı", Arkas ise "küçük ayı" olur.

"Diana (Artemis) and Callisto", Titian, 1559.

"Jupiter and Callisto", Karel Philips Spierincks, 17. yüzyıl

"Diana (Artemis) and Callisto", Peter Paul Rubens, 1635.

Io: Hera Tapınağı'nın rahibesi, Argos kralı Inakhos'un kızı. Zeus, Io'ya sahip olabilmek için bu sefer de "bulut" şekline girer. Bir demokraside bir de aşkta çare tükenmiyor. Ayıbı ortaya çıkmasın diye de Io'yu ineğe dönüştürüyor. Hera'dan kaçmıyor tabii, sorduğunda "Io mu? O benim ineğin adı tarzı bir cevap verir. Hera da buna kanmış gibi yapar ve ineği kendisine hediye etmesini ister. Zeus kabul eder. Hera, Zeus yaklaşmasın diye yüz gözü olan dev Argus'u bekçi diker inek Io'nun başına. Zeus, zavallı Io'yu Hera'nın gazabından kurtarmak için ise Hermes'i yollar. Hermes kaval çalarak ve türlü türlü masallar anlatarak devi uyutur ve öldürür... Görev başında can veren şehit Argus'un yüz tane gözü kalır arkada ve onun anısına Hera yüz gözü tavus kuşunun kuyruğuna serpiştirir... Böyle de merhametli kadın ama aynı zamanda Io'ya at sineği musallat eder. At sineği tarafından defalarca ısırılan zavallı Io ülkeleri, denizleri geçer acısından. Geçtiği ilk deniz İonya'dır, ilk boğaz ise "inek geçidi" anlamına gelen Bosporos yani bizim Boğaziçi. Nil kıyılarına kadar giden Io burada Zeus tarafından yeniden insana dönüştürülür ve Ephapos adında bir oğlu olur.

"Jupiter and Io", Correggio, 1531-1532. Zeus bulut biçiminde Io ile birlikte.

"Juno (Hera) Discovering Jupiter (Zeus) with Io", Pieter Lastman, 1618

"Mercury (Hermes) About to Behead Argus, Ubaldo Gandolfi, 1775-1775

Danae: Bir gün bir kahin Argos Kralı Akrisios'a "kızının ileride bir oğlu olacağını ve bu oğlanın kralı öldüreceğini" söyler. Kral, biricik kızı Danae sırf çocuk sahibi olmasın diye onu tunç kaplamalı bir odaya hapseder. Bu durum Zeus için bir engel teşkil etmez. Tanrılar tanrısı Zeus; penceresi bile olmayan bu odanın tavanından "altın yağmuru" olup düşer kızın kucağına ve onu hamile bırakır. Olana bitene akıl erdiremeyen kral, kızıyla henüz yeni doğmuş torununu delikli bir sandığa kapattırıp denize atar. Dalgalar sandığı Seriphos adasına çıkarır ve ana-oğul burada hayatlarına devam eder.

"Danae" Titian, 1544-1546.

"Danae and The Shower of Gold", Léon François Comerre, 1908

Europa: Fenikye Kralı Agenor'un güzeller güzeli kızı Europa bir gün arkadaşlarıyla deniz kıyısında eğlenirken bir anda önünde güzel bir boğa (!) görür. Başlar güzel boğayı okşamaya. Hayvan okşandıkça mest olur, yere çöker. Kızımız boğanın üstüne biner ve boynuzlarına çiçekler takar derken aniden ayağa kalkar boğa ve başlar koşmaya. Sırtında çığlıklar atan avıyla denizin içlerine doğru koşarken dalgalar yol vermek için ikiye ayrılır. Girit Adası'nda dururlar ve boğa görünümlü Zeus'umuz ve Europa birlikte olurlar. Bu birlikteliklerinden iki çocukları olur.

"L'enlèvement d'Europe (The Abduction of Europa)", Noël-Nicolas Coypel, 1726-1727

"The Rape of Europa", Titian, 1560-1562

Leda: Artolia kralının kızı ve Sparta Kralı Tyndareos'un karısı. Gölde yıkanan Leda'ya güzel bir kuğuya dönüşüp yanaşan Zeus yine istediğini alır. Leda'nın Zeus'tan kimilerine göre bir, kimilerine göre iki yumurtası olur. Yumurtaların her birinden ikiz çocuklar doğar.

"Leda with the Swan", Peter Paul Rubens, 1598-1600

"Leda and the Swan", Leonardo da Vinci, 1505-1510.

Alkmene: Amphitryon'un karısıdır. Zeus, Amphitryon'un kılığına girerek güzel kadınla birlikte olur. Bir gün Alkmene eşinin zaferle dönmesini bekler. Kocası dönmeden birkaç saat önce Zeus yine kocasının kılığında kadınla birlikte olur. Birkaç saat sonra kadın bu sefer gerçek kocasıyla birlikte olur. Bu birleşmelerden Zeus'tan Herakles, Amphitryon'dan Iphikles adlarında iki oğlu olur...

"(Alcmene) "Two Lovers", Giulio Romano, 1499-1546.

Ganymedes: Frigya Kralı Tros'un oğlu ve ölümlü insanların en güzeli. Zeus bu güzel gence aşık olur ve onu kartal kılığına girerek kaçırır Olympos'a. Artık Ganymedes'in görevi tanrılara ve tanrıçalara şarap sunmak olur (iç oğlan mı oldu yani?). Ganymedes'in babası ise oğlunun karşılığında Zeus'tan tanrıların bindiği atlara benzer 2 tane at alır. 2 ata oğlunu Olympos'a iç oğlan yapmış evet...

Michelangelo'nun "Ganymedes" adlı çalışmasının kopyası. 1532. Aslı kayıp.

"The Rape of Ganymede", Peter Paul Rubens, 1611.

"The Abduction of Ganymede", Rembrandt, 1635.

Lamia: Efsaneye göre Lamia güzeller güzeli bir kadın. Zeus'la olan ilişkisi yüzünden Hera'nın lanetine hedef olur. Lamia'nın Zeus'tan doğurduğu her çocuğu gelip öldürmüş Hera. Daha sonra Lamia gidip bir mağaraya saklanır. Annelere ve çocuklarına düşman olur. Izdırabından gözü dönüp canavarlaşan Lamia uyuyamadığı gecelerde çocukları kaçırıp yer. Lamia'nın uykusuzluğunun sebebi de Hera. Onun bu haline acıyan Zeus, Lamia'ya gözlerini yerinden çıkarabilme yetisi verir. Böylece gözlerini çıkardığı için Lamia çocukların yerini bulamayacaktır...

"The Lamia", Herbert James Draper, 1909.

Semele: Cadmus'la Harmonia'nın kızı. Zeus ona aşık olduğu için Hera kıskanır ve yaşlı bir kadın kılığında Semele'nin yanına gider. Birlikte olduğu kişinin gerçekten Zeus olup olmadığı konusunda kızın kafasını karıştırır; "Zeus'a yalvar da sana kendini tanrı olarak bütün görkemiyle göstersin" der. Semele de inanır ve bunu Zeus'tan ister. Zeus da şimşek ve yıldırımlarıyla kendisini gösterince Semele yanar. Semele ölürken 7 aylık hamile olduğu bebeği Bacchus'u (ya da Dionysos) düşürür. Bebek ölmesin diye Zeus onu kurtarır ve baldırının içine saklar. Zamanı geldiğinde Dionysos, Zeus'un baldırından yeniden doğar.