Adem&Havva: Kur'an ve Tevrat Karşılaştırmalı İkonografi

Gönderen İlkin Tuğçe Ekim 06, 2018

Adem&Havva: Kur'an ve Tevrat Karşılaştırmalı İkonografi

"The Creation of the Sun, Moon and the Vegetation", Michelangelo, 1508-1512, Sistine Şapeli, Vatikan.

"Gökler ve yer bitişik idi, biz onları ayırdık ve her canlı şeyi sudan yarattık" -Enbiya:30

Tevrat- Yaratılış.1:1: Başlangıçta Tanrı göğü ve yeri yarattı
2: Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı'nın Ruhu suların üzerinde dalgalanıyordu.
3: Tanrı, "Işık olsun" diye buyurdu ve ışık oldu.

Ve evren yaratıldı. Herkesin bildiği hikayedir evrenin yaratılışı. İnsanların evrenin ve özellikle kendi türünün yaratılışına olan merakı hiç bitmez. Çivi yazılarından günümüze kadar hemen hemen aynıdır anlatılanlar... Herkes yasak elmayı bilir (tabii meyvenin elma olduğu Kuran ve Tevrat'ta söylenmez); Apple'ın ısırılmış elmasından, Nokia'nın kullandığı Michelangelo'nun "Adem'in Yaratılışı" freskindeki Adem ve Tanrı'nın meşhur parmaklarına, hatta milyonları ekrana kilitleyen Aşk-ı Memnu'da kullanılan bir kadının avuçları içindeki elmaya kadar... Bütün insanlığın kaderini o meyve belirledi efsaneye göre...

"The Creation of the Animals", Tintoretto, 1550.

Tanrı; yeri, göğü, suları, yıldızları ve bütün hayvanları yarattıktan sonra ilk insan Adem'i yaratır. Bununla ilgili Tevrat'ta der ki; "Altıncı günde şöyle dedi Tanrı: 'İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım' dedi, 'Denizdeki balıklara , gökteki kuşlara, evcil hayvanlara, sürüngenlere, yeryüzünün tümüne egemeln olsun'." Kuran'da ise insanın yaratılışından detaylı bahsedilir: "And olsun ki biz insanı çamurdan, bir süzmeden yarattık. Sonra onu bir nutfe (sperm) olarak sağlam bir karar yerine (rahim) koyduk. Sonra nutfeyi alaka (embriyo) çevirdik. Alakayı bir çiğnemlik ete çevirdik, bir çiğnemlik eti kemiklere çevirdik, kemiklere et giydirdik sonra onu bambaşka bir yaratık yaptık." -Müminün:12-14.

"The Creation of Adam", Michelangelo, 1508-1512, Sistine Şapeli, Vatikan.

Fakat sonra Tanrı bütün canlıları eş yarattığını, Adem'in yalnız kaldığını düşünür ve ona bir eş yaratmak ister.

Tanrı Adem'e derin bir uyku verdi. Adem uyurken Tanrı onun kaburga kemiklerinden birini alıp yerini etle kapladı. Adem'den aldığı kaburga kemiğinden bir kadın yaratarak onu Adem'e getirdi. Adem; "İşte bu benim kemiklerimden alınmış kemik, etimden alınmış ettir" dedi, "Ona Kadın(Havvah ibranicede 'hayatı olan') denilecek çünkü o adamdan alındı", bu nedenle adam anasını babasını bırakıp karısına bağlanacak ve ikisi tek beden olacak. -Tevrat, Yaratılış:2:19-24

"The Creation of Eve" Michelangelo, 1508-1512, Sistine Şapeli, Vatikan.

Şimdi çoğunuzun bilmediği bir noktaya dikkat çekmek isterim; Kuran'da "Havva" adı geçmez. Onun yerine 'Adem'in zevcesi' veya kadın anlamına gelen arapça 'Nisa' kelimesi kullanılır. " O ki; sizi tek bir nefisten (Adem'den) yarattı. Ve ondan onun zevcesini yarattı. O ikisinden çokça erkekler ve kadınlar türetip yaydı"-Nisa Suresi

"The Creation of Eve", William Blake, 1808.

Tevrat'a göre ilk günah; Tanrı cenneti (Aden) yarattığında ve Adem'i cennete koyduğunda Adem'e "Cennette her şey serbest sadece 'iyiliği ve kötülüğü bilme ağacı' var. Ondan yemeyeceksin!" diyor. Fakat ortalarda bir yılan var tabii bu yasağı ayrıca bilen. Adem'e yasak önceden bildirildiği için gidiyor Havva'nın aklını çelmeye... Diyor ki; "İnanmayın, ölmeyeceksiniz! Ondan yiyince gözleriniz açılacak! Tanrı gibi iyiliği ve kötülüğü bileceksiniz." Havva bunun üzerine zaten 'yasak olan başta bana çekici gelmişti' diyip alıyor meyveyi. Tabii Tevrat Havva'yı hedef gösteriyor bu şekilde. Ama Kuran'da böyle bir suçlama söz konusu değil.

"The Garden of Eden with the Fall of Man" Jan Brueghel the Elder-Pieter Paul Rubens, 1615.

Havva meyveyi Adem'e uzatır, Adem de yer. Meyve sembolik. Aslında olan 'ikisinin de gözlerinin açılması', cinselliği keşfetmeleri ve birlikte olmaları. Yılan onları kandırdı ve birlikte oldular. Böylece ikisi de birbirlerinin çıplaklığını farkedip utandılar ve mahrem yerlerini incir yapraklarıyla örttüler. Tanrı, kuralın çiğnendiğini anlar...

"Adam and Eve", Albrecht Dürer, 1507.

Tevrat ve Kuran'da Tanrı'nın kuralın çiğnenmesine dair çarpıcı noktalar var ve bunlar aslında bütün insanların varlığını ve yaşama şekillerini açıklar nitelikte:

"Bundan sonra Adem ile karısı, gündüz serinliğinde bahçede dolaşan Tanrı'nın varlığını duydular; ona görünmemek için ağaçların arkasına gizlendiler. Fakat Tanrı şöyle seslendi Adem'e; 'Çıplaklığını kim gösterdi sana? Yasakladığım ağaçtan yedin değil mi?' Adem meyveyi kendisine karısının yedirdiğini söyleyince (görüyorsunuz erkek her yerde erkek anında yık suçu kadına...) şöyle konuştu Tanrı:'Madem ki karının sözünü dinledin ve yasakladığım ağaçtan yedin, öyleyse lanetlensin senin yüzünden toprak! Yaşadığın sürece güçlükle elde edesin besinini topraktan! Yalnızca diken ve çalı verecek bundan böyle. Kırların otuyla karnını doyuracaksın! Ve yaratıldığın toprağa dönünceye denk, alnının teriyle sağlayacaksın ekmeğini, çünkü topraksın sen, toprak olacaksın! -Tevrat 3:20-24

"The Fall and Expulsion from Garden of Eden" Michelangelo 1508-1512, Sistine Şapeli, Vatikan.

"...Ağacın meyvesini tadınca çirkin yerleri kendilerine göründü ve cennet yapraklarını üst üste yamayıp üzerlerini örtmeye başladılar. Rabb'leri onlara ünledi: 'Ben sizi o ağaçtan men etmedim mi? Ve şeytan size apaçık düşmandır demedim mi?' Dediler: 'Rabb'imiz biz kendimize zulmettik, eğer bizi bağışlamaz ve bize acımazsan muhakkak ziyana uğrayanlardan oluruz.'" -Araf 20-23

"Derken şeytan onların ayağını oradan kaydırdı, içinde bulundukları nimet yurdundan çıkardı. (Biz dedik ki): 'Birbirinize düşman olarak inin. Sizin yeryüzünde kalıp bir süre yaşamanız lazımdır.' "-Bakara 36

"God Judging Adam", William Blake, 1795.

Böylece Adem ile Havva cennetten kovulur, yeryüzüne gönderilirler...

"The Expulsion of Adam and Eve From Paradise" Benjamin West, 1791.

Hristiyanların inanışına göre Adem ile Havva yasak meyveyi yiyerek bir günah işlemiştir. Bu günahın sonucunda Havva hamile kalır ve bu yüzden doğan çocuklar da günahkar doğarlar... Bebeklerin vaftiz edilmesi bu yüzdendir; günahlardan arınmaları için... Fakat Kuran bu suçun günahını bütün doğacak olanlara yüklemez. Çünkü Kuran, Adem'in tövbe ederek günahının bağışlandığı müjdesini Bakara 37. ayette verir. Kuran'a göre suç ferdidir ve kimse kimsenin günahını üstlenmez (En'âm 164).